Γλυπτά κινητικής τέχνης

Οι μαθητές δημιουργούν τα δικά τους γλυπτά κινητικής τέχνης, εμπνευσμένοι από έργα που παρατηρούν σε μουσειακούς χώρους

Σκοπός της συγκεκριμένης πρότασης είναι να φέρει τους μαθητές σε επαφή με διάφορες πλατφόρμες εκπαιδευτικής ρομποτικής μέσα από ένα πλαίσιο το οποίο αξιοποιεί έργα τέχνης και επισκέψεις σε μουσειακούς χώρους. Οι μαθητές δημιουργούν και εκθέτουν τέχνη η οποία έχει περιορισμένη διάρκεια ζωής, καθώς τα έργα τους κάποια στιγμή θα αποσυναρμολογηθούν για να επαναχρησιμοποιηθούν τα δομικά στοιχεία. Επιμέρους στόχοι είναι να ενισχύσει δεξιότητες όπως:

• Δημιουργικότητα
• Σχεδιαστική σκέψη (Design Thinking)
• Επικοινωνία
• Συνεργασία

Ο σχεδιασμός της πρότασης έγινε στο πλαίσιο δυο προγραμμάτων Erasmus+ στα οποία συμμετέχουν τρία Δημοτικά σχολεία με τα οποία συνεργάζομαι:

• Cultural Heritage Art Innovation in Education (2022-1-EL01-KA121-SCH-000063624) και
• What a Wonderful World! (2020-1-EL01-KA229-079225_1)

Ιδανικά η πρόταση υλοποιείται σε μουσειακούς χώρους στους οποίους οι μαθητές μπορούν να δουν από κοντά τα έργα τέχνης τα οποία θα τους δώσουν έμπνευση για να δημιουργήσουν τα δικά τους. Αυτό φυσικά προϋποθέτει ότι υπάρχει δυνατότητα συνεννόησης με τους υπεύθυνους του μουσείου και απαιτεί ειδική προετοιμασία για την επίσκεψη των μαθητών. Εναλλακτικά η πρόταση μπορεί να υλοποιηθεί στην τάξη και να χρησιμοποιηθούν φωτογραφίες από γλυπτά και άλλα έργα τέχνης.

Τα παιδιά εργάζονται σε ομάδες των 4-5 ατόμων και για κάθε ομάδα θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει εξοπλισμός (δομικά και ηλεκτρονικά στοιχεία μαζί με το αντίστοιχο προγραμματιστικό περιβάλλον). Στην περίπτωση που το σενάριο υλοποιηθεί σε μουσειακό χώρο, οι ομάδες μπορούν να κάθονται στο πάτωμα και να εργάζονται μπροστά από το γλυπτό που έχουν επιλέξει. Είναι προφανές ότι σε μια τέτοια περίπτωση προτιμάμε πλατφόρμες ρομποτικής που μπορούν να προγραμματιστούν ασύρματα από tablet, όπως το Lego Wedo2 και το Lego Spike.

Ανάλογα με το επίπεδο και τις προηγούμενες γνώσεις των μαθητών μπορούμε να τους δώσουμε half-baked οδηγίες οι οποίες να τους βοηθούν στο ξεκίνημα ενός έργου, ή αν τα παιδιά έχουν ήδη δουλέψει με την συγκεκριμένη πλατφόρμα ρομποτικής, να μην δίνουμε καθόλου οδηγίες.

Εισαγωγή

Αφού περιηγηθούμε στα εκθέματα του μουσείου αναθέτουμε σε κάθε ομάδα ένα συγκεκριμένο έργο και τους ζητάμε αρχικά να περιγράψουν και να σχολιάσουν τι βλέπουν και τι τους κάνει εντύπωση. Στην περίπτωση που υλοποιούμε το σενάριο στην τάξη, μπορούμε να μοιράσουμε σε κάθε ομάδα φωτογραφίες από τα έργα τέχνης. Δίνουμε χρόνο στις ομάδες να σκεφτούν πως θα μετατρέψουν το έργο σε γλυπτό με κίνηση. Αρχικά δίνουμε λίγα λεπτά ώστε το κάθε παιδί να σχεδιάσει πως φαντάζεται το τελικό αποτέλεσμα σε χαρτί. Όσο διαρκεί αυτή η διαδικασία δεν επιτρέπουμε να συζητάνε μεταξύ τους για να μην επηρεαστούν. Αφού ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, δίνουμε χρόνο στα παιδιά να παρουσιάσουν τις ιδέες τους εντός της ομάδας και να αποφασίσουν προς πια κατεύθυνση θα κινηθούν.

Κύριο μέρος δραστηριότητας

Από εκεί και πέρα η κάθε ομάδα είναι ελεύθερη να προχωρήσει όπως θέλει έτσι ώστε εμπνευσμένη από το γλυπτό που της έχει ανατεθεί να δημιουργήσει ένα νέο έργο τέχνης. Η δραστηριότητα είναι από την φύση της ανοιχτή και δεν υπάρχει κάτι σωστό ή λάθος. Ο ρόλος μας είναι κυρίως εμψυχωτικός. Μετακινούμαστε στις ομάδες, ρωτάμε για τις ιδέες τους και κάνουμε προτάσεις (γενικές) αν δούμε ότι υπάρχει ένα δημιουργικό κενό.

Παρουσίαση και έκθεση

Αφού οι ομάδες έχουν ολοκληρώσει τα έργα τους, τους ζητάμε να δημιουργήσουν ένα καρτελάκι για αυτά με τον τίτλο που τους δίνουν. Επίσης ζητάμε από κάθε ομάδα να παρουσιάσει (για 1 λεπτό) το έργο της αναφέροντας τον τίτλο του, τι συμβολίζει και πως δουλεύει στις υπόλοιπες.

Αν έχουμε τη δυνατότητα μπορούμε να αφήσουμε τα έργα των ομάδων με τα καρτελάκια τους ως μια μορφή έκθεσης (είτε στο σχολείο είτε σε μουσειακό χώρο κατόπιν συνεννόησης).

Πρόβλεψη δυσκολιών και διδακτικός θόρυβος

Οι περισσότεροι μαθητές στα ελληνικά σχολεία δεν έχουν εξασκηθεί στην συνεργασία μέσα στο πλαίσιο μιας ομάδας. Αυτό αναμένεται να δημιουργήσει προβλήματα και για αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να επιμείνουμε σε αυστηρούς κανόνες λειτουργίας της ομάδας: α) κάθε βήμα κατασκευής το κάνει ένα παιδί με την σειρά, ενώ τα υπόλοιπα παρατηρούν και αν δουν κάτι που θεωρούν λάθος μπορούν να το επισημάνουν, β) Απαγορεύεται αυστηρά σε άλλα μέλη της ομάδας να κάνουν παράλληλες κατασκευές.

Επειδή η συγκεκριμένη δραστηριότητα έχει και πολλά «ανοιχτά βήματα» τα οποία δεν έχουν οδηγίες και βασίζονται στις ιδέες που μπορεί να έχουν τα παιδιά της ομάδας, είναι σημαντικό και εκεί να βάλουμε κάποιους κανόνες. Κάθε μέλος της ομάδας μπορεί να προτείνει την ιδέα του και μετά η ομάδα μπορεί να ψηφίσει την κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί. Από εκεί και πέρα αν στην ομάδα παρατηρούμε προστριβές για το ποιος μαθητής μπορεί να προσθέτει η να αφαιρεί κομμάτια ορίζουμε και εκεί πιο αυστηρούς κανόνες (πχ κάθε ένας με σειρά προσθέτει 2 κομμάτια ύστερα από την σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας).

Στην περίπτωση που το σενάριο υλοποιείται σε μουσείο χρειάζεται πολύ καλή οργάνωση του χρόνου και του χώρου σε συνεργασία με τον φορέα με τον οποίο συνεργαζόμαστε.

Εφαρμογή

Η πρόταση έχει δοκιμαστεί αρκετές φορές με μικρές διαφοροποιήσεις. Η πρώτη υλοποίηση έγινε τον Μάρτιο του 2023 με την Ε τάξη του 5^ου Δημοτικού Σχολείου Φλώρινας κατά την διάρκεια επίσκεψης τριών συναδέρφων από την Ουέλβα της Ισπανίας για παρακολούθηση εργασίας (Job Shadowing) στο πλαίσιο του προγράμματος Cultural Heritage Art Innovation in Education. Η υλοποίηση έγινε στην τάξη και σε συνεργασία με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας είχαμε μεταφέρει στο σχολείο 5 έργα τέχνης τα οποία αποτέλεσαν και την έμπνευση για τις ομάδες. Η πλατφόρμα ρομποτικής που χρησιμοποιήθηκε ήταν το Lego Wedo2.

Τα παιδιά δεν είχαν προηγούμενη επαφή με την πλατφόρμα Wedo2 και για αυτό τους δόθηκε φύλλο εργασίας με μισοψημένες οδηγίες κατασκευής οι οποίες τους καθοδηγούσαν μέχρι ένα αρχικό στάδιο ώστε το έργο τους να έχει 2 κινητήρες, αλλά παράλληλα άφηναν αρκετό χώρο για την τροποποίηση του σχεδίου.

Η δεύτερη υλοποίηση έγινε τον Μάϊο του 2023 με την συμμετοχή μαθητών (ΣΤ τάξης) από την Φινλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία και Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος What a Wonderful World! στο οποίο συμμετέχει το Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας. Σε αυτήν την περίπτωση αρχικά οι μαθητές εργάστηκαν στο εργαστήριο ρομποτικής του σχολείου δημιουργώντας τα γλυπτά τους. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας επισκεφτήκαμε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας και τα αρχικά γλυπτά δόθηκαν σε διαφορετικές ομάδες με σκοπό να “πειραχτούν” και να δημιουργηθεί κάτι νέο. Οι μαθητές εργάστηκαν επί τόπου και στο τέλος άφησαν τα έργα τους στο μουσείο τα οποία εκτέθηκαν στο κοινό για μια εβδομάδα. Και σε αυτή την περίπτωση αξιοποιήθηκε η πλατφόρμα ρομποτικής Lego Wedo 2 ενώ αξιοποιήθηκε πάλι το φύλλο εργασίας με τις μισοψημένες οδηγίες, καθώς αρκετά παιδιά δεν είχαν προηγούμενη επαφή με την πλατφόρμα.

Η τρίτη υλοποίηση έγινε τον Ιούνιο του 2023 στο 5^ο Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας (ΣΤ τάξη) κατά την διάρκεια επίσκεψης τριών συναδέρφων από την Σεβίλλη της Ισπανίας για παρακολούθηση εργασίας (Job Shadowing) στο πλαίσιο του προγράμματος Cultural Heritage Art Innovation in Education. Σε αυτή την περίπτωση το σενάριο υλοποιήθηκε στην τάξη και στις ομάδες δόθηκαν φωτογραφίες από διάσημα γλυπτά ως πηγή έμπνευσης.

Η τέταρτη δοκιμή έγινε τον Μάιο του 2024 στο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας με μαθητές και μαθήτριες της Δ τάξης. Στα παιδιά παρουσιάστηκαν φωτογραφίες από διάσημα γλυπτά από τα οποία μπορούσαν να εμπνευστούν.

Οι ομάδες αυτή την φορά αξιοποίησαν την πλατφόρμα ρομποτικής Lego Spike Prime, στην οποία διέθεταν εμπειρία, καθώς την είχαν χρησιμοποιήσει για άλλες εργασίες κατά την διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Έτσι δεν δόθηκαν αυτή τη φορά οδηγίες κατασκευής και οι ομάδες ξεκίνησαν από την αρχή τα δικά τους σχέδια.

Σκέψεις από τις δοκιμές

Οι μαθητές δεν είχαν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν τις πλατφόρμες ρομποτικής ως όχημα για την έκφραση της δημιουργικότητας τους σε ένα πεδίο όπως η τέχνη. Επίσης είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι τα τελικά τους έργα θα παρουσιάζονταν σε κοινό αλλά θα είχαν μια συγκεκριμένη διάρκεια ζωής, αφού μετά θα έπρεπε να αποσυναρμολογηθούν για να επαναχρησιμοποιηθούν.

Όλες οι ομάδες κατάφεραν με άνεση να συνδέσουν και να προγραμματίσουν τις κατασκευές τους, και οι μαθητές λειτούργησαν πολύ καλά στο πλαίσιο της ομάδας και δεν χρειάστηκε να εφαρμοστούν αυστηροί κανόνες για την σειρά που γίνονταν τα βήματα κατασκευής. Όλες οι παρουσιάσεις των ομάδων λειτούργησαν θετικά, λαμβάνοντας επιβεβαίωση και αναγνώριση από τα υπόλοιπα παιδιά. Αυτό το θετικό κλίμα που ενισχύει την δημιουργικότητα και την αυτοπεποίθηση των μαθητών πιθανόν να οφείλεται και στο γεγονός ότι στις περισσότερες υλοποιήσεις υπήρχαν επισκέπτες εκπαιδευτικοί από άλλες χώρες οι οποίοι με το ενδιαφέρον που έδειξαν βοήθησαν στις δοκιμές.

The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.